Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Rusya lideri Vladimir Putin Moskova'da bir araya geldi. İkili, Rus yapımı 5. nesil Su-57'yi de inceledi. ABD'nin F-35 uçaklarına rakip olarak görülen Rus yapımı SU-57'ler yeni çağın savaşan şahinleri olarak adlandırılıyor. ABD'nin Türkiye'yi F-35 programından çıkarmasıyla birlikte Ankara'nın savaş uçağı filosunu yenilemek için farklı seçenekleri gündeme alabileceği, Rusya'nın ihraç etmeye hazırlandığı Su-57'lerin de olası seçenekler arasında olduğu ifade ediliyordu. Rusya'nın Federal Askeri-Teknik İşbirliği Servisi (FSVTS) Direktörü Dmitriy Şugayev de Türkiye ile Rus savaş uçakları Su-35 ve Su-57'nin teslimatına ilişkin görüşme yürütmekte olduklarını söyledi. PROGRAM NE ZAMAN, NASIL BAŞLADI? Rusya Federasyonu, 2000'li yılların başlarında yeni nesil bir savaş uçağının geliştirilmesini savunma sanayii stratejisinin önemli parçalarından birisi haline getirdi. 1990'lı yıllarda Mig uçaklarının üreticisi olan Rus havacılık şirketi Mikoyan'ın yeni nesil savaş uçağı programı ekonomik sıkıntılar nedeniyle 9 yıl sarkmış ve sonunda Kremlin yönetimi 1991'de Mikoyan şirketine verdiği Mig-1.44 yeni nesil savaş uçağı projesini 2000 yılında çöpe atmıştı. 2002 yılında duyurulan yeni savaş uçağı projesi PAK FA kapsamında Sukhoi havacılık şirketi görevlendirildi. 2007 yılında Rusya ve Hindistan, Su-57'lerin modifiye edilmiş türlerini birlikte geliştirmek üzere anlaşmaya vardılar. 2010'da Hindistan 214 adet tek koltuklu Su-57 alımı taahhüdü verse de, önce bu taahhüdünü 2012 yılında 144 adet uçağa düşürdü, ardından da 2018'de müşterek programdan çekildiğini açıkladı. Hindistan'ın Su-57 programından çekilmesinin gerekçesi olarak uçağın radara gözükmeme özelliklerinin istenen düzeyde olmaması gösterildi. Sukhoi ise üretim ve geliştirme çalışmalarına devam ederek Rus hava kuvvetlerinin siparişlerini karşılamaya devam etti. F-35'TEN NE FARKI VAR? Beşinci nesil, yani yeni havacılık ve radar teknolojileri kullanılarak üretilen, bir uçak olan Su-57, çift motorlu ve tek pilotlu bir uçak. Uçakla ilgili birçok detay Sukhoi tarafından kamuoyu ile paylaşılmamış durumda. Ancak Sukhoi uçağı "Radara görünmezlik özelliği olan, yüksek manevra kabiliyetine sahip ve takviyesiz süpersonik uçuş gerçekleştirebilen" bir uçak olarak tanımlıyor. ABD'nin beşinci nesil savaş uçağı F-35 ile sık sık kıyaslanan Su-57, 37 ton azami kalkış ağırlığı ile F-35'e kıyasla daha fazla mühimmat taşıyabiliyor. Saatte 2 bin 600 km azami hıza ulaşabilen Su-57'ler, 20 bin metre irtifaya çıkabiliyor. F-35'in azami hızı saatte 1930 km ve azami irtifası da 15 bin 240 metre. Ancak F-35'in radara görünmezlik sistemlerinin Su-57'lerden daha etkin olduğu ifade ediliyor. F-35'lerden daha büyük ve ağır bir uçak olan Su-57'nin hava üstünlüğü kurmak üzere geliştirildiği, bu nedenle daha fazla mühimmat taşıyabildiği biliniyor. F-35'ler ise görünmezlik özelliğini daha etkin kullanarak farklı senaryolarda görev yapabilen bir uçak olarak kabul ediliyor. SAVAŞTA KULLANILDI MI? Su-57 savaş uçakları Suriye'de kullanıldı. Rusya Hava Kuvvetleri 2018'de iki adet Su-57'yi Suriye'deki Hmeymim hava üssüne göndermişti. Her ne kadar prototip aşamasında olan uçakların savaşta kullanılmasına yönelik eleştiriler dile getirilmiş olsa da Rusya Savunma Bakanlığı'ndan yapılan açıklamalarda uçakların Doğu Guta'daki görevlerini başarıyla yerine getirdikleri açıklanmıştı. 1 Mart 2018'de bir açıklama yapan Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu, Su-57'lerin Suriye'de görev yaptığını teyit etmiş, 25 Mayıs 2018'de yapılan Savunma Bakanlığı açıklamasında ise Şubat ayında Hmeymim hava üssüne gönderilen bir Su-57'nin görev sırasında bir adet güdümlü füze ateşlediğini açıklamıştı. Kasım 2018'de ise Rusya Savunma Bakanlığı'nın Facebook hesabından paylaşılan videoda Su-57'lerin Suriye'de toplam 10 uçuş görevi icra ettiği ifade edilmişti. SU-57 İLE İLGİLENEN ÜLKELER Sukhoi şirketi, Su-57'leri uluslararası pazarda cazip kılacak en önemli özelliklerinden birisinin diğer beşinci nesil savaş uçaklarına kıyasla çok daha ucuz olması olduğunu ifade ediyor. ABD'nin geliştirdiği F-35'lerin modifikasyon farklılıkları göz önüne alındığında 80 ila 104 milyon dolarlık bir maliyeti bulunuyor. Su-57'lerin ise 40 ila 45 milyon dolara mal olacağı ifade ediliyor. Rus savunma sanayi şirketi Rostec'in Yönetim Kurulu Başkanı Viktor Kladov Mart ayında yaptığı açıklamalarda Su-57'nin ihracat için geliştirilen Su-57E modelinin hem Asya-Pasifik hem de Orta Doğu bölgelerinde rekabetçi teklifler verebileceğini söylemişti. Asya'da Su-57 ile ilgilenebilecek ülkeler arasında Çin ve daha önce uçağın geliştirilme sürecinden çekilen Hindistan bulunuyor. Kladov, bu yılın başlarında Malezya'da düzenlenen LIMA 2019 havacılık fuarında yaptığı açıklamalarda "Çin kısa süre önce 24 adet Su-35 alımını tamamladı. Gelecek iki yıl içerisinde yeni Su-35'lerin alımını yapmak, Su-35'leri Çin'de üretmek veya yeni nesil Su-57 alımı yapmak seçeneklerinden birisini seçecekler" demişti. Rusya Sanayi Bakanı Denis Manturov, Hindistan'ın da Su-57 ile ilgileneceğini ifade etse de, Hindistan Hava Kuvvetleri Komutanı Singh Dhanoa dün yaptığı açıklamalarda "Hindstan ancak Su-57'ler Rus hava kuvvetlerinin envanterine girip operasyonel hale geldikten sonra bu uçakların alımını değerlendirebilir" dedi. Filosunda çok sayıda Rus yapımı uçak barındıran Vietnam da Su-57 için Asya'daki bir diğer pazar olarak görülüyor. Son olarak Su-57'lerin alımı konusu Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Moskova ziyareti sırasında Türkiye için de gündeme gelmiş oldu.