Bu yıl hem fiziksel hem hibrit olarak gerçekleşen Dünya Helal Zirvesi, 23 Aralık’taki son gününde “Gündelik Hayatta Helal Ürünler”, “Helal Ecza”, “Helal Deney” ve “Helalde Yeni Gelişmeler ve Fırsatlar” alanındaki konferanslara ev sahipliği yaptı. Discover Events organizatörlüğünde, İslam Ülkeleri Standartlar ve Metroloji Enstitüsü (SMIIC) ana paydaşlığında altıncı kez düzenlenen Helal Zirvesi, helal gıda kontrolünde yapay zekâ kullanımından sporcu besin destek ürünlerine, helal ilaç kavramından deneylerde helal niteliği nedire kadar onlarca gündem yaratan konuyu, Türkiye üzerinden online olarak dünyaya taşıdı. Zirve, YouTube, Zoom, sosyal medya hesapları üzerinden ve fiziki katılımla 55 ülkeden 9 bin 217 ziyaretçiyi ağırladı. DÜNYA HELAL ZİRVESİ OTURUMLARINDAN SATIR BAŞLARI “Helal İlaçlar: Birçok Farklı İlaç Türünü Düzenlemek için Kaç Standarda İhtiyaç Vardır?” Mohammed Ali Alsheikh Wace, SMIIC Türkiye “Helal açısından kritik ilaçlar genel olarak şu şekilde sınıflandırılabilir: İlaçlar-reçeteli ve reçetesiz ilaçlar, biyolojik ve biyoteknoloji ürünleri, kan ve kan ürünleri, bileşik preparatlar, makyaj malzemeleri, diyet takviyeleri, yardımcı maddeler/diğer ilaç bileşenleri, tıbbi cihazlar, radyofarmasötikler, bitkisel ilaç ve veteriner ilaçları. ‘Biyolojik ve biyoteknoloji ürünleri’ ile ‘kan ve kan ürünleri’ helal açısından en kritik olanlardır. Helalde kritik dozaj formları, kremler, kapsül jeller, iksirler, şampuan, fitil ve enjeksiyonlar için geçerlidir. Helal lisanslarını farklı ülkelerde değişmek üzere, ticaret, sağlık ya da tarım bakanlıkları verebiliyor. İlaç sektöründe T.C.’deki zorluklar ve sorunlara bakarsak ilaç üreticilerinin komite tartışmalarına dahil olmadığını görüyoruz. Uzman ve uzmanlık eksikliği, hem teknik hem de İslami fıkıh uzmanlarının ihtiyacı gibi helal ilaçların gerçekten düzenlenmesi gereken birçok standarda ihtiyacı var. SMIIC, tüm üyeleri ve ilgili kuruluşları bu standartların geliştirilmesine katılmaya davet ediyor. Aşı sektöründe 11 ülke var ve bunlar en fazla 1-2 aşı üretiyorlar. Endonezya ise İslam İşbirliği Teşkilatı içerisinde, en çok aşı üreten ülke.” “Helal Gıda Üretiminde Gıda Katkı Maddeleri” Dr. Mian N. Riaz, Texas A&M Üniversitesi “Gıda katkı maddeleri genellikle güvenlidir. Gıda endüstrisi tarafından kullanılan farklı gruplarda yaklaşık 3 bin katkı maddesi bulunmaktadır. Bunları asit asitlik düzenleyicileri, anticaking ajanları, köpük önleyici ajanlar, antioksidanlar, hacim artırıcı ajanlar, gıda boyası renk tutma maddeleri, emülgatörler, tatlar, lezzet artırıcılar, un arıtma maddesi, cam ajanlar, nemlendiriciler, tracer gaz, koruyucular, sekestrant, stabilizatörler, tatlandırıcılar, yüzey aktif madde ve koyulaştırıcılar şeklinde sayabiliriz. Katkı maddeleri doğal, doğala özdeş veya sentetik olabilir. Doğal katkı maddeleri, bir gıda maddesinde doğal olarak bulunan ve bu gıdadan başka bir yerde kullanılmak üzere ekstrakte edilen maddelerdir. Örneğin parlak mor rengine sahip pancar kökü suyu, tatlılar gibi diğer yiyecekleri renklendirmek için kullanılabilir. Global Market Insights verilerine göre gıda katkı endüstrisinin 2024’te 115 milyar Doları aşması bekleniyor. 2024’te ayrıca pasta ve şekercilik uygulamalarının 35 milyar Doları aşması, stevia pazarı talebinin 650 milyon Dolara dayanması bekleniyor. Yapay tatlar ve artırıcıların bileşik yıllık büyüme oranının 2018-2024 yılları arasında yaklaşık yüzde 5 olacağı düşünülüyor. Gıda katkı endüstrisinin bölgesel sanayi payının ise 2024 yılına kadar, Asya-Pasifik bölgesinde 40 milyar Dolar, Avrupa’da 25 milyar Dolar, Kuzey Amerika’da 28 milyar Dolar’a ulaşacağı öngörülüyor.” “Ethanol: Helal Endüstri Prensipleri ve Helal Ürünlerde Kabul Edilebilir Sınır” Fazal Ur Raheem, Yönetici Asistanı, SANHA Halal Associates Pakistan “Ethanol, rekreasyon için alkollü içeceklerde, kişisel bakım ürünlerinde, eczacılık alanında, temizlikte, ayrıca yakıt ve gıda katkı maddeleri olarak kullanılıyor. Helal ürünler için İİT/SMIIC standardına uygun, kabul edilebilir limite bakınca, bazı gıda katkı maddelerinin üç koşulda çözülmesinde alkol kullanımına izin veriliyor: • Gıda katkı maddeleri (genellikle renklendiriciler) ve eklenen diğer kimyasallar, zehirlenmeye neden olmayan başka bir çözücü içinde çözülemez. • Alkol, kimyasalın çözünmesi için gereken minimum miktarda kullanılmalıdır. • Alkol miktarı onu tüketen kişide coşkuya neden olmamamalıdır [0,05 Biyolojik Aktif Karbon (BAC)’dan az.] Bu, alkol limitinin nihai ürünün yüzde 0,5 w/v veya w/w'sini geçmeyeceği anlamına gelir. Genel standarda göre de alkol kaynağı, üzüm veya hurmadan elde edilemez!” "Helal Farmakope Önerisi" Prof. Dr. Zhari Ismail, Sains Malezya Üniversitesi “Şu anda, helal ve helal olmayan kaynakların doğasını sınıflandıran ve ayırt eden farmasötik ve tıbbi tüketici ürünlerinde kapsamlı bir içerik listesi yok. Helal olmayan ilaçlar ve sağlık tüketici ürünleri formüle ediliyor, üretiliyor, reçete ediliyor ve dağıtılıyor; ancak helal alternatifler de kullanılabilir hale getirilebilir. Helal farmasötik referans (helal farmakopesi) oluşturmak hayati bir konu. Girişimci bir ekosistem oluşturulmalı. Girişimcilerin ilaç, nutrasötikler, gıda katkı maddeleri, bitkisel ürünler ve kozmetik ile ilgili helal endüstriyi geliştirmelerini kolaylaştırmak gerekiyor. Helal ilaç standartlarının varlığı küresel pazarlar için penetrasyon kolaylığı sağlar. Prensipte inşa edilen helal uygulama, endüstri için özel insan kaynakları uzmanlığı geliştirecektir. Dünya helal ilaç pazarına bakarsak, sanayicilerin helal gereksinimlere uyum sağlama çabalarını görüyoruz. Thomson Reuters tarafından yayınlanan Küresel İslam Ekonomisi Raporu 2019/2020’ye göre bu ülkeler BAE, Malezya, Singapur, Ürdün ve Mısır. Bu konuda hızla ilerleyen ülkeler ise Türkiye, Endonezya, Tayland, Japonya ve Kore. Sağlıkta hükümetlerin standartları belirlemesi gerekiyor. Helal farmasötikte ve sağlık endüstrilerinde girişimciler yok veya eksik! MS 2424:2019 Malezya standartlarına göre helal ilaç tanımı şöyledir: • Şeriat yasalarına göre helal olmayan veya kesilmeyen hayvanların herhangi bir parçasını veya ürünlerini içermez, • Şeriat kanunlarına göre necis içermez, • Şeriat kanunlarına göre necislerle kontamine olmuş ekipmanlar kullanılarak hazırlanamayan, • İşlenmemiş veya imal edilmeyen doza göre, zehirli olmayan, zehirlenemeyen veya sağlığa zararlı olmayan, tehlikeli olmayan, tüketim için güvenli, • Şeriat kanunlarının izin vermediği herhangi bir insan parçası veya türevini içermez, • Hazırlanması, işlenmesi, ambalajlanması, depolanması ve dağıtımı sırasında helal ilaç ürünleri, şeriat kanunlarına göre helal olmayan ve necis olarak hükmedilen diğer maddelerde belirtilen gereklilikleri karşılamayan diğer ilaç ürünlerinden fiziksel olarak ayrılır.” "Helalliğinde Şüphe Edilen Katkı Maddelerinin Gıda Üretiminde Kullanılmasının Fıkhî Yönü" Salih Şengezer, Din İşleri Yüksek Kurulu Uzmanı, T. C. Diyanet İşleri Başkanlığı “Gıda üreticilerinin gıda katkıları karşısındaki durumu, tüketicilerden farklı bir boyut gösterir. Öncelikle sorumluluk açısından gıda üreticileri gıda hizmeti sundukları insanlara temiz ve helal olanı arz etmekle mesuldürler. İkinci olarak üreticiler, ürünlerinde kullandıkları katkı maddelerinin menşeini, üretim sürecini, etkileşimini vb. her yönüyle öğrenme ve bilme imkânına sahiptirler. Bu sebeple Müslüman titizliği ile bu konuya eğilip kullandıkları katkıların dinen helal ve temiz olduklarından emin olmak zorundadırlar.” “Helal Test (Halal Testing) Uygulamalarının İslam Hukuku Açısından Değerlendirilmesi: Fırsatlar ve Riskler” Prof. Dr. Murat Şimşek, Karabük Üniversitesi “Helal deney, özellikle akreditasyon ve standarsizasyonla yakından ilişkilidir. Örneğin helal yeterlilik testi sağlayıcılarının taşıması gereken şartları, işletmelerine yönelik gereksinimleri, belirli uygulama alanları için teknik gereklilikleri ve de helal yeterlilik deney programların geliştirilmesini öngören standartların belirlenmesi gerekmektedir. Bu çerçevede SMIIC tarafından Uygunluk Değerlendirmesi-Helal Amaçlı Yeterlilik Deneyleri İçin Genel Gereklilikler Standardı (TS OIC/SMIIC 36: 2020) yayımlanmıştır (Temmuz 2020.) Bununla birlikte ‘helal deney’ konusu helal testi gerçekleştiren laboratuvarlar için gerekli standartları da konu edinmektedir. Bu çerçevede helal testi yapan laboratuvarların teknik yeterliliğinin, tarafsızlığının ve bağımsızlığının gösterilmesi, tüketicinin uygun olmayan ürün veya hizmetlere karşı korunması, helal test yapan laboratuvarların objektifliği ve test sonuçlarının kesinliği konularındaki güvenin sağlanması amacıyla bir standarda ihtiyaç duyulmuştur. Bu amaçla SMIIC tarafından Uygunluk Değerlendirmesi-Helal Deneylerini Yapan Laboratuvarların Yeterliliği İçin Genel Gereklilikler (TS OIC/SMIIC 35: 2020) adıyla bir standart hazırlanmıştır (Temmuz 2020.) Helal deney standartlarına bakarsak; Standardizasyon, Helal belgelendirme faaliyetlerinin ideal aşamasını temsil eder. Uluslararası Standardizasyon Örgütü’nün (ISO) yaptığı tanıma göre, standardizasyon; ‘belirli bir faaliyetten ekonomik fayda sağlamak üzere, bütün ilgili tarafların katkı ve iş birliği ile belirli kurallar koyma ve kuralları uygulama işlemidir’ ve ‘üzerinde mutabakat sağlanmış ve standart uygulama yetkisini haiz bir kurumca onaylanmış, mevcut şartlar altında en uygun seviyede bir düzen kurulmasını amaçlayan, ortak ve tekrar eden kullanımlar için faaliyetler ve sonuçlarıyla ilgili kurallar, kılavuzlar veya karakteristikler ihtiva eden dokümanı ifade eder.’ Helal deneylerini yapan laboratuvarların yeterliliği için genel gerekliliklerle ilgili standart (TS OIC/SMIIC 35) helal testi gerçekleştiren laboratuvarlar için belirli ve genel gereksinimleri sağlamayı amaçlamaktadır. Bu standarda göre laboratuvar helal test faaliyetleri için sorumluluk ve yetkiye sahip bir Müslüman personel atamalıdır. Helal testi yapan laboratuvar personeli ve tüm çalışanları, helal ile ilgili olanlar başta olmak üzere tüm İslami değerlere bağlı kalmalıdır. Laboratuvar, helal testi yapmakla görevlendirilen teknik personelin Müslüman olmasını ve helal ile ilgili uygun eğitimden geçmesini sağlayacaktır. Helal test sonucunun incelenmesi için yetkilendirilmiş personel de Müslüman olmalıdır. Laboratuvarda kullanılan ekipman, İslam kanunlarınca helal olmayan veya necis olarak kabul edilen herhangi bir malzemeden yapılmamış veya bunları içermemiş olmalıdır. Ürünle temas edebilecek ekipman ve cihazların bakımında kullanılan yağlar, gıda sınıfı yağ olmamalı ve helal olmayan veya necis içerikler içermemelidir. Helal olmayan kaynakla temas halinde olan ekipman, alan ve laboratuvar personeli için İslami kurallara göre temizleme yöntemini uygulanmalıdır. Kontaminasyon olmadığından emin olmak için testten önce ve inceleme işlemi sırasında uygun bir numune ayrımı ve saklama olmalıdır. Laboratuvar, söz konusu ürünün helal olarak uygunluğuna ilişkin rapora helal işareti koyamaz. Helal Amaçlı Yeterlilik Deneyleri için Genel Gereklilikler (TS OIC/SMIIC 36: 2020) ise helal yeterlilik testi sağlayan kuruluşların yeterliliğini belirlemek için tüm ilgili taraflara tutarlı bir temel sağlamak amacıyla hazırlanmıştır. Helal yeterlilik deney sağlayıcısı, diğer görev ve sorumluluklarına bakılmaksızın, yetkili bir Müslüman personel atamalıdır. Teknik personelin Müslüman olmasını ve helal ile ilgili uygun eğitimden geçmesini sağlamalıdır. Helal olmayanlardan helale çapraz bulaşma riskini ortadan kaldırmalıdır. Helal deneyi için kullanılan teçhizat, İslam kanunlarınca helal olmayan veya necis olarak kabul edilen herhangi bir malzemeden yapılmamış olmalı veya bunları içermemelidir. Deneylerde helal depolama-paketleme kavramlarına bakarsak; Depolanan helal yeterlilik deney maddeleri, özel olarak kategorize edilip etiketlenmeli ve helal olmayan malzemelerle karışmasını veya kirlenmesini önlemek için her aşamada ayrı tutulmalıdır. Helal yeterlilik deney maddelerinin ambalajlanması, etiketlenmesi ve dağıtımı uluslararası kurallar (ISO/IEC 17043: 2010) yanında helale uygun ambalaj malzemesi kullanılarak uygun şekilde paketlenmelidir. Helal yeterlilik testi sonucunun incelenmesi ve yetkilendirilmesi için en az iki yetkili Müslüman personel bulunmalıdır. BULAŞMA Ambalaj malzemelerinin konulduğu ayrı bir depo bulunmalı, ambalaj malzemeleri duvarla ve zeminle temas etmeyecek şekilde paletler üzerinde depolanmalıdır. Ürünle temas eden tüm makina ve ekipmanların bütün yüzeyleri paslanmaz özellikte malzemeden yapılmalı, temizlik ve dezenfeksiyona uygun nitelikte olmalıdır. HELAL BELGESİ TESTLERİ NELERDİR? 1) Bitkisel ve Hayvansal Yağ Ürünleri Test ve Analizleri 2) Et ve Et Ürünleri Test ve Analizleri 3) Kakao ve Kakao Ürünleri Test ve Analizleri 4) Şeker ve Şekerleme Mamulleri Test ve Analizleri 5) Tahıl ve Tahıl Ürünleri Test ve Analizleri 6) Tahıllar, Baklagiller ve Ürünleri Test ve Analizleri 7) Yumurta ve Yumurta Mamulleri Test ve Analizleri 8) Süt ve Süt Mamülleri Test ve Analizleri 9) Hazır Yemek (Pişirilmiş ya da Pişirilmeden Tüketilen) Test ve Analizleri 10) Gıda Katkı Maddeleri ile Temasta Bulunan Madde ve Malzemeler Test ve Analizleri FIRSATLAR Müslüman dünya bilimsel açıdan gelişmektedir. Bu gelişim İslam-bilim krizine çözmede olumlu etkide bulunacaktır. Helal deneyler sağlık açısından da güvenli sonuçları içermektedir. Helal belgelendirmenin yaygınlaşması helal ticaretin artmasını sağlayacaktır. Bu da ticari güveni artıracak ve ekonomiye de katkı sağlayacaktır. İslam ülkelerinde özellikle de Türkiye’de helal deney yapabilecek laboratuvarların varlığı ümit vericidir. İslami kuralların standardize edilip insan sağlığına hizmet edecek şekilde hizmete sunulması son derece sevindirici bir gelişmedir. Helal standartları gün geçtikçe gelişmekte, hatta İslam ekonomisinde dahi belirli standartlara doğru gidildiği görünmektedir.” “Müslüman Tüketici Davranışı- COVID-19” Mohamed Jinna, World Halal Day Başkanı “Covid-19 salgını, endişe verici bir hızla yayıldı, milyonlarca insanı enfekte etti. Ülkeler, virüsün yayılmasını durdurmak için sıkı kısıtlamalar getirdiğinden ekonomik faaliyetler neredeyse durma noktasına geldi. Gelişmekte olan piyasa ve ekonomiler, zayıf sağlık sistemleri üzerindeki baskı, ticaret ve turizm kaybı, azalan işçi dövizleri, azalan sermaye akışları ve artan borç ortamındaki sıkı mali koşullar gibi birden fazla ekonomik rüzgârla dünya sarsılıyor. Enerji veya sanayi malları ihracatçıları özellikle ağır darbe alıyor. Enerji veya endüstriyel emtia ihracatçıları krizden sert bir şekilde etkileniyor. Talihsizlikler ve savunmasızlıklar gelecek üzerinde dururken, İslam ekonomisindeki fırsatlar, COVID-19 tarafından büyük ölçüde yeniden şekillendirilmekte olan bir dünyada bir umut ışığıdır. İslam ekonomisi, sadece pandemi tarafından ağırlaştırılan sosyo-ekonomik adaletsizlik ve iklim değişikliğinin diğer acil küresel zorluklarını ele almaya devam etti. COVID-19'un yarattığı yıkım ne olursa olsun, geçtiğimiz yıl İslam ekonomisi çarpıcı bir gelişmeye tanık oldu-dijital dönüşümde bir ivme, küresel tedarik zincirlerinin bozulması ve hükümetin gıda güvenliğiyle ilgili yatırımlara olan ilgisinin artmasıyla devam etti.”