“TÜBİTAK 53. Lise Öğrencileri Araştırma Projeleri Türkiye Finali”nde, “Kimya” dalında iki ikincilik, “Psikoloji” dalında bir üçüncülük derecesi kazanarak önemli bir başarıya imza atan SANKO Okulları öğrencileri, düzenlenen basın toplantısıyla projelerini tanıttı. Toplantıya, SANKO Okulları Genel Müdürü Fırat Mümtaz Asyalı, SANKO Liseleri Müdürü Orhan Baycık, Danışman Öğretmeler Yeşim Özzorlar, Dilşad Ciro, Özgül Güner ve TÜBİTAK Türkiye Finali’nde derece elde eden öğrenciler katıldı. Okul öncesi ve ilkokul başta olmak üzere küçük yaştan başlayarak öğrencilerine öğrenme ve bilim aşkını kazandırdıklarını ifade eden Asyalı, “Küçük yaştaki yöntemler çok farklı sonuç veriyor. Öğrencilerimiz ortaokul ve lise kademelerine geldikçe fikirlerini ve somut bilimsel projelerini hayata geçiriyorlar. Türkiye’ye dönüp baktığımızda bu tür projelerin en iyi değerlendirildiği platformlardan biri de TÜBİTAK yarışmalarıdır” diye konuştu. Türkiye finallerinde öğrencilerinin geliştirdiği iki projenin Türkiye birinciliği, bir projenin de Türkiye üçüncülüğü derecesi aldığını anımsatan Asyalı, şunları kaydetti: “Yıllardır öğrencilerimize küçük yaştan itibaren bilimi ve proje kültürünü aşılamaya çalışırken bunun meyvelerini TÜBİTAK finalleriyle görmek bizleri memnun ediyor. TÜBİTAK gibi TEKNOFEST de bilimsel gelişme açısından çok önemli. Hem ortaokul hem de lise düzeyinde öğrencilerimizin TEKNOFEST 2022’ye katılacak projeleri var ve süreci yakından takip ediyoruz. Başta proje geliştirerek TÜBİTAK yarışmalarına başvuru yapan, ödül alan ve almayan tüm öğrencilerimize, öğrencilerimize rehberlik ederek önlerini açan, fikirlerini yüreklendirip geliştiren proje danışman öğretmenlerimize, okul yöneticilerimize ve velilerimize çok teşekkür ediyor, öğrencilerimizi kutluyorum.” SANKO Liseleri Müdürü Orhan Baycık ise yaptığı konuşmada, “Eğitimimiz iki saat teori ise mutlaka bir saati laboratuvarda yapılıyor. Öğrencilerimiz, aktif öğrenmeyi yani yaparak yaşayarak öğrenmeyi burada gerçekleştiriyorlar. Gelişmiş laboratuvarlarımızla sadece Gaziantep’in değil, Türkiye’nin lider okullarından birisiyiz” ifadelerini kullandı. HİDROJEL SENTEZİ VE HİDROJELLİ BİLEKLİK TASARIMI SANKO Koleji 10’uncu sınıf öğrencileri Ekin Asyalı ile Sudenaz Gülşen, öğretmenleri Özgül Güner rehberliğinde hazırladıkları “Vücutta ve İçeceklerde Bulunan Yabancı Maddelerin Tespitini Yapabilen Akıllı Hidrojel Sentezi Ve Hidrojelli Bileklik Tasarımı” projesiyle TÜBİTAK Türkiye Finalleri Kimya Alanında Türkiye ikinciliği elde ettiler. Ekin Asyalı, yaptıkları projede vücut için yabancı madde olarak tanımlanan kimyasalların tespitinde geleneksel yöntemlere alternatif pratik bir test yöntemi tasarladıklarını bildirdi. Asyalı, projeyle önce madde kullanan kişilerin özellikle parmak uçlarında kalan madde kalıntılarının varlığını saptayacak sodyum aljinat tabanlı hidrojel sentezlediklerine dikkat çekerek şu bilgileri paylaştı: “Sentezlenen hidrojel içerisine her madde için spesifik olan belirteçler eklendi. Belirteç içeren bu jel, deri üzerine uygulanmış ve madde kalıntısı ile etkileşime geçtiğinde oluşan renk değişimi ile kişinin hangi maddeyi kullandığı beş dakika içinde tespit edildi. Projenin hedef kitlesi olan ebeveynlerin, çocuklarının bu maddeleri kullandığından şüphelendiği durumlarda kendilerinin uygulayabilecekleri olması yönünden test bu anlamda bir ilk olma özelliği taşımaktadır.” Sudenaz Gülşen de hazırlanan belirteçli jelin sadece deri üzerindeki kalıntıları tespit etmekte değil bazı içeceklerin içine karıştırılmış maddeleri tespit etmekte de kullanılabildiğini anımsatarak, şöyle devam etti: “Bu amaçla su, soda ve limonata içeceklerinin içine belirli oranlarda madde karıştırıldı. Daha sonra 3D yazıcıdan çıkarılan bir kol saati şeklinde hazneli bir bileklik tasarlanmıştır. Bu bilekliğin haznesine sentezlenen belirteçli jel yerleştirildi. Böylece kişi şüpheli bir durumla karşılaştığında içeceğinden bir, iki damla bileklik içindeki jel üzerine damlattığında renk değişimi olması durumunda içeceğinin içinde yabancı madde olduğunu anlayabilecek ve olası bir tehlikeden kendini koruyabilecektir.” VERİ AKTARIMI YAPAN HİDROJEL YARA ÖRTÜSÜ SENTEZİ SANKO Okulları Fen ve Teknoloji Lisesi 11’inci sınıf öğrencisi Ece Öztürk, 10’uncu sınıf öğrencileri Nehir İnal ve Deniz Eren Gürbüz, öğretmenleri Dilşah Ciro ile Özgül Güner rehberliğinde hazırladıkları “Hibiskus İçeren Doğal Ph İndikatörlü ve Sensörlü Veri Aktarımı Yapan Hidrojel Yara Örtüsü Sentezi” ile TÜBİTAK Türkiye Finalleri Kimya Alanında Türkiye ikinciliğini elde ederek önemli bir başarıya imza attılar. Ece Öztürk, bu çalışmada Hibiscus sabdariffa L. (Hibiskus) bitkisinin farklı derişimlerdeki ekstraktlarını (%0, %0,5, %1, %3, %5) kullanarak sodyum aljinat bazlı doğal pH indikatörü içeren hidrojel üretimi ve üretilen bu jelin örtüsünün özelliklerini incelediklerini belirtti. Nehir İnal da yapılan çalışmada kullanılacak olan Hibiskus bitkisinin pH indikatör özelliğinden faydalanılarak doğal bir jel hazırlandığını anlatarak, projeyle ilgili şu bilgileri aktardı: “Ayrıca çalışılan jel yara üzerindeyken bitkinin pH belirteci özelliğinden dolayı jelin kendisi renk değiştirerek yara ile ilgili bilgiyi anında görülebilen hale getirildi. Çalışmanın en yenilikçi özelliği ise sentezlenen jelin içine yerleştirilen sensörlerdir. Bu sensörler, renk takibi ile yaranın pH’ı dolayısıyla yaranın iyileşme süreci ile ilgili bilgiyi anında ekrana yansıtıp tedavi sürecini en iyi şekilde takip imkânı sunmaktadır. Projemizde diğer yara örtülerinden farklı olarak kimyasal yerine kullanılan yeni nesil sensörler ve yazılım ile yara iyileşme sürecinin sayısal verilerle desteklenmesi sağlandı.” Deniz Eren Gürbüz ise sentezlenen hidrojellerin pH duyarlılık ölçümleri için ve yara içerisindeki renk değişimlerini gözlemlemek amacıyla hidrojellerin içerinde 24 saat bekletileceği ve veri alınacağı vücut içi sentetik fizyolojik sıvılar hazırladıklarını dile getirerek “Yine jel içine yerleştirilen sensörler ile yara üzerinden pH verileri toplanmıştır. Toplanan veriler arduino aracılığı ve gerekli yazılımlarla ekran üzerine yansıttık” ifadelerine yer verdi. STRES İLE BAŞ ETME YOLUNDA “NEDKAL” CİHAZI SANKO Okulları Fen ve Teknoloji Lisesi 9’uncu sınıf öğrencileri Umay Altunyurt, Nazlı Işıl Koper ve Kadirhan Sağlam, öğretmenleri Yeşim Özzorlar rehberliğinde geliştirdikleri “Stres ile Baş Etme Yolunda “Nedkal” Cihazı” projesiyle Psikoloji Alanında Türkiye üçüncülüğü kazandılar. Projeyle ilgili bilgi veren Umay Altunyurt, projenin, kaygı ve stres nedeniyle sınavlarda zorlanan öğrencilerin stres tepkisini sınav esnasında olması gereken düzeye indirilmesini sağlamak amacıyla geliştirildiğini açıkladı. Sınav kaygısı sebebiyle kişinin sınav esnasında hissettiği olumsuz duygular ve beden duyumlarının düşük sınav performansına ve dolayısıyla kariyer hedefinin olumsuz etkilenmesine neden olabildiğini anımsatan Nazlı Işıl Koper de projeyle ilgili şunları kaydetti: “Sınav esnasında hissedilen psikolojik ve fizyolojik belirtilerle baş edebilmenin birçok bilişsel ve davranışçı yolu vardır. Bu müdahalelerin pek çoğu uzun vadeli baş etme becerileri kazandırırken nefes egzersizi yaparak öğrenciler optimal kaygı düzeyine ulaşabilirler. Öğrenciler ve kişilerdeki stres durumunu dijital sensörler yardımıyla optimal düzeye indirerek kaygı durumuyla baş etmeyi hedefleyen proje; taşımış olduğu hassas sensörler yardımıyla sınav esnasında yaşanan kaygı durumunu nefes egzersizi ile kontrol altına almayı amaçladık. NEDKAL cihazı (Nefes egzersizi ile durumu kontrol altına al), üzerinde taşımış olduğu GSR (Galvanik deri tepkisi) sensör ile kişideki stres seviyesini sempatik sinir sistemi ile ölçerken, pulse nabız sensörü de kalp atış hızını belirli aralıkla ölçecektir. Kullanılan Arduino music shield sayesinde, eşik değerin üzerinde algılanan stres ve kalp atış seviyesi, öğrenciye kulaklık aracılığıyla nefes egzersizi yapması yönünde hatırlatıcı olacaktır.” Kadirhan Sağlam ise geliştirdikleri projenin; kişinin kariyerini, meslek seçimini belirleyen ve bu sebeple psikolojik açıdan baskı yaratan üniversite sınavı öncesinde; öğrencilerin sıklıkla nefes egzersizini pratik ederek gerçek sınav esnasında bedenlerindeki kaygıya neden olan fizyolojik tepkileri anlayıp derin nefes alıp vermeye ihtiyaç duyduklarını öğreteceğini söyledi. Öğrencilerin pek çok yerde yalnız başına nefes egzersizi yapmasını sağlayan bu projenin, taşımış olduğu özellikler ile alanında benzersiz, yenilikçi ve sürdürülebilir olma özellikleri taşıdığına dikkat çeken Sağlam, “Proje, sensörlerin kullanımı ve yazılımı, cihazın tasarlanması ve test aşamalarından oluşmaktadır. Sağlık ve Biyomedikal Cihaz Teknolojileri tematik alanında hazırlanan bu projede alınan sonuçlar, istenilen hedeflere ulaşıldığını göstermektedir” şeklinde konuştu. TÜRKİYE FİNALLERİNDE 216 PROJE YARIŞTI “TÜBİTAK 53. Lise Öğrencileri Araştırma Projeleri Yarışması”na 3 bin 453 farklı okuldan 37 bin 283 öğrencinin hazırladığı 25 bin 95 proje ile başvuru yapılmıştı. Adana, Ankara, Bursa, Erzurum, İstanbul Asya, İstanbul Avrupa, İzmir, Kayseri, Konya, Malatya, Samsun ve Van olmak üzere 12 bölge merkezinde yapılan bilimsel değerlendirme sonucunda bin 213 proje 14-17 Mart 2022 tarihleri arasında düzenlenen bölge yarışmalarına sunulmuştu. Bölge değerlendirmeleri sonucunda birincilik ödülü alan 216 projenin sahibi 428 öğrenci, 30 Mayıs – 1 Haziran 2022 tarihleri arasında Türkiye finali aşamasına katılmıştı.