KARA RAPOR YAYIMLANDI TEMA, Greenpeace, Dünya Doğayı Koruma Vakfı (WWF), Yeşil Düşünce Derneği, Sağlık ve Çevre Birliği, Halk Sağlığı Uzmanlan Derneği (HASUDER), Türk Nöroloji Derneği'nin de aralarında bulunduğu 16 sivil toplum kuruluşunun girişimleriyle oluşturulan platform bu sene bir yıllık bir çalışmanın sonucu olarak hava kirliliği ve sağlık etkilerini ortaya koyan 'Kara Rapor' yayımladı. Raporda, 2016-2017 ve 2018 yılları mercek altına alındı. Ortaya çıkartılan rapora göre havası en kirli il Kahramanmaraş oldu. YÜZDE 33.4 ORANDA DAHA FAZLA Türkiye Hava Kirliliği Raporu kapsamında analiz edilen uydu gözlemleri Türkiye atmosferindeki partikül maddelerin son 15 yıl içinde Avrupa'ya göre hep yüksek seviyelerde ölçüldüğünü gösteriyor. Ülkemizin Partikül maddeler açısından Avrupa'ya göre havası daha kirli olup, bu kirliliğin 2018 yılında, Avrupa'ya göre yüzde 33.4 oranında daha fazla olması öne çıkıyor. Hava kalitesi en kötü şehirler Kahramanmaraş, Iğdır ve Mersin. Dünya Sağlık Örgütü kriterlerine göre tek temiz havalı il ise Ardahan. Ağustos ayı başında Birleşmiş Milletler, Dünya Sağlık Örgütü (DSO), Birleşmiş Milletler Çevre Programı ile iklim ve Temiz Hava Koalisyonu temiz hava konusunda çağrı yaptı. Açıklamada 'Temiz Hava Girişimi' adındaki yeni oluşum duyurulurken, BM Genel Sekreteri'nin İklim Eylem Zirvesi Özel Temsilcisi Luis Alfonso de Alba, iklim ve hava kirliliği krizlerinin aynı sebeplerden kaynaklandığını ve birlikte ele alınması gerektiğini söyledi. Mart ayında ise Çevre Mühendisleri Odası'nın (ÇMO) hava kirliliği sorununa dikkat çekmek ve çözüm önerileri sunmak için her yıl hazırladığı hava kirliliği raporuna göre, güvenli hava kirliliği verisinin alındığı toplam 45 farklı ildeki istasyonlarda yapılan ölçümler, bu bölgelerde yaşayan yaklaşık 60 milyon kişinin yılın ulusal sınır değerlerin üzerinde PM10 (toz) seviyesine maruz kaldığını ortaya çıkmış, Kahramanmaraş havası en kirli illerden birisi seçilmişti. Türkiye Hava Kirliliği Raporu kapsamında analiz edilen uydu gözlemleri Türkiye atmosferindeki partikül maddelerin son 15 yıl içinde Avrupa'ya göre hep yüksek seviyelerde ölçüldüğünü gösteriyor. Ülkemizin Partikül maddeler açısından Avrupa'ya göre havası daha kirli olup, bu kirliliğin 2018 yılında, Avrupa'ya göre yüzde 33.4 oranında daha fazla olması öne çıkıyor. Hürriyet gazetesinden Ece Çelik'in haberine göre, Türkiye'de ise Temiz Hava Hakkı Platformu dört yıldır bu konuyla ilgili bilimsel veri üretiyor ve temiz hava hakkı için savunuculuk yapıyor. SOLUNUM YOLUYLA KANA VE KALBE GİRİYOR 2013 yılında DSÖ hava kirliliğini kanser yapıcı maddeler arasına eklendiğini belirten Temiz Hava Hakkı Platformu HASUDER temsilcisi Prof. Dr. Çiğdem Çağlayan, en az sigara kadar tehlikeli bir durumla karşı karşıya olduğunu söylüyor. Kirli havadan kaçışın mümkün olmadığını belirten Prof. Dr. Çağlayan, "Hava kirliliğinin akciğer, kalp hastalıklarında çok önemli rol oynadığını, çocuklarda nörolojik bozukluklara sebep olduğunu biliyoruz. Havada yer alan maddeler belli limitlerde olmalı. Havanın içerisinde çözülmüş şekilde bulunan maddeler, havada bulunan asılı kalan tozlar bulunuyor. Bunların büyüklüğü çok önemli. Bu maddelere 10 mikronun üzerindeyse hapşırık ve öksürükle bunları atabiliyoruz. Ancak 10 mikronun altındaysa bu nefesimize giriyor. 2.5 mikron boyutundaki toz ise solunum vasıtasıyla kana, kalbe kısaca tüm vücuda giriyor" diye uyarıyor. Partiküler kirliliğin çok yaygın olduğunu belirten Çağlayan, "Türkiye'de hava kalitesi kontrol yönetmeliğinde DSÖ'nün belirlediğine göre daha yüksek hava kirliliğine izin veriliyor. Kirlilik göstergeleri için örgütün limitleri esas alınmalı" diyor. RAKAMLARLA HAVA KİRLİLİĞİ - Türkiye'de 2017 yılında hava kirliliği trafik kazalarının 7 kati can aldı. - 2018'de hava kalitesi ulusal sınır ve değerlerine göre değerlendirildiğinde 81 ilin yüzde 56'sı kirli hava soludu. - 2017'de hava kirliliği Dünya Sağlık Örgütü'nün önerdiği kılavuz değerlere indirilseydi Türkiye'de yaşanan ölümlerin yaklaşık yüzde 13'ü engellenebilirdi. - 2018'de hava kalitesi en kötü il Kahramanmaraş olarak belirlendi. Kahramanmaraş'ı Iğdır ve Mersin takip etti. - 2018'de Dünya Sağlık Örgütü kriterlerine göre tek temiz il Ardahan'dı. - 2017'de hava kirliliğine bağlı yaşanan ölüm sayısının en fazla olduğu ilk üç il Istanbul, Bursa, ve Ankara. Hava kalitesi en kötü şehirler Kahramanmaraş, Iğdır ve Mersin. Dünya Sağlık Örgütü kriterlerine göre tek temiz havalı il ise Ardahan. HABER: ÖMER FARUK SALMAN