Tüketicinin şikayeti

“Kızımı 26.07.2017 tarihinde bir sözleşme mukabili  BURSA … Lisesine kurs grubuna kaydettirdim.  emekli olmam hasebiyle “servis yemek veya ekstra bir ücret” ödeme gücüm olmadığından evimin 200 metre yakınındaki bu kuruma mecburen vermiş oldum. Fakat şubat tatilinden itibaren “temizlik bakım onarım yapılacağı “ gerekçesiyle “ geçici olmak kaydıyla Bademli’de bulunan binaya götüreceğiz  dönüşü de servisle yapacağız” diyerek başka bir yere götürdüler ancak bir müddet sonra “ eski bölge kentsel dönüşüme girecek, bundan sonra sürekli olarak Bademli’deki binada hizmet vereceğiz, eski sözleşmeden farklı olarak servis ve yemek ücretlerini ödemek zorundasınız.” demeye başladılar.

Yeni durumu kabul etmedim ancak ısrarla bizden kalan bütün senetlerin ödenmesini istiyorlar. Ben ise aldığım hizmet süresi kadar senedi ödeyeceğimi ancak bu dönemden sonrasını ödemek zorunda olmadığımı iddia ettim. Onlar ısrarla tüm senetlerin ödenmesini istiyorlar.”

Yasa ne diyor?

6502 sayılı tüketicinin korunması hakkında kanunun beşinci maddesi tüketici sözleşmelerindeki ‘haksız şartlar’ düzenlemektedir

Yasaya göre tüketici ile müzakere edilmeden sözleşmeye dâhil edilen ve tarafların sözleşmeden doğan hak ve yükümlülüklerinde dürüstlük kuralına aykırı düşecek biçimde tüketici aleyhine dengesizliğin neden olan sözleşme şartları ‘haksız şart’ olarak tanımlanmış ve madde devamında tüketici ile akdedilen sözleşmelerde yer alan haksız şartların geçersiz olduğu hüküm altına alınmıştır

Mezkur maddenin üçüncü fıkrasında ise ‘tüketici ile müzakere edilme’nin koşulları açıkça belirtilmiştir. Buna göre bir sözleşme şartı önceden hazırlanmış ve standart sözleşmede yer alması nedeniyle tüketici içeriğine etki edememişse o sözleşme şartının tüketici ile müzakere edilmediği kabul edilir. Sözleşmeyi düzenleyen bir standart şartın münferiden müzakere edildiğini iddia ediyorsa bunu ispat etmekle yükümlüdür.

Diğer taraftan, hangi şartın haksız şart sayılacağı hangisinin sayılmayacağı konusunda tereddütleri gidermek amacıyla yönetmelikteki haksız şartlara bazı örnekler verilmiştir. Yönetmelik ekindeki ‘haksız sözleşme şartları’nın 1/c maddesine göre, “sözleşmeyi düzenleyenin sadece kendisi tarafından belirlenen koşullarda edimini ifa edeceği buna karşılık tüketicinin herhalde ifa ile yükümlü tutulduğu şartların, haksız şart olduğuna açıklık getirilmiştir. Daha açık bir ifade ile sözleşme şartlarına uymayan tüketiciye yükümlülük yükleyen ancak sağlayıcının sözleşmedeki yükümlülüklerini yerine getirmemesi halinde ona her hangi bir yük yüklemeyen şart tüketici için artık herhangi bir hüküm ifade etmeyecektir.

Elbette haksız şartlar ile ilgili yasal hüküm; sözleşmede yer alan bir şartın ‘haksız şart’ olup olmadığını ve dolayısıyla da bu şartın tüketici açısından bağlayıcı olup olmadığını belirler.

Talep sözleşmeye dayanmıyor ise ne hüküm ifade eder?

Şimdiye kadar ki açıklamalarımız sözleşmede yer almak kaydıyla hangi şartların tüketici açısından hüküm ifade edip etmeyeceğine ilişkin idi. Hemen belirtmem gerekir ki, eğer satıcı/sağlayıcıların talepleri sözleşmeye dayanmıyor yani sözleşmede yer almıyorsa, ne kadar haklı bir sebebe dayanıyor olursa olsun haklı görülemez.

Taraflar sözleşme ile bağlıdırlar sözleşmede yer almayan talepler yerine getirilmez, yerine getirilmesi talep edilemez. Bu açıdan bakıldığında, yeni yere taşınıldıktan sonra sözleşmede yer almamasına karşın yemek ve servis ücreti talep edilemez. Tüketici Sözleşmenin uygulanmasını diretebilir ve bu takdirde sağlayıcı ek külfete katlanmak zorundadır.

Tüketici sözleşmenin iptalini talep ediyorsa sözleşme feshedilmelidir. Çünkü, sözleşme şartları/koşulları tek taraflı olarak değiştirilmiştir, tüketici değiştirilmiş bir sözleşmeye uymakla yükümlü tutulamaz ki bu sözleşmenin doğasına da aykırıdır.

Diğer taraftan yine mezkur yönetmeliğin ekindeki örnek maddelerinde (1/h maddesi) ‘sözleşmeyi düzenleyenin, sözleşme şartlarını sözleşmede belirtilen haklı bir sebep olmaksızın tek taraflı değiştirmesine imkan veren şartlar da ‘haksız şart’ sayılmıştır. Mevcut sözleşmede ‘eğitim yerinin değiştirileceğine’ dair herhangi bir koşula yer verilmemiş olması nedeniyle getirilen bu yeni şartında haksız olacağına delalet eder.

Tüketicinin hakları nelerdir?

Tüketici sözleşmenin devamını isteyebilir bu durumda sağlayıcı sözleşme değişikliği nedeniyle oluşan ek mali külfete katlanmak zorunda kalacaktır. Sağlayıcı hizmet vermekten imtina eder ise tüketici ek külfeti şartlı ödeyebilir bilahare hukuki yollardan geri alabilir.

İkinci yol sözleşmeyi sonlandırabilir. Bu takdirde hizmet almadığı süreye ait senetleri geri isteyebilir. Sağlayıcı buna uymuyorsa Hakem Heyetleri ya da yüksek meblağlı uyuşmazlık sözkonusu ise Mahkemelere başvurarak bu senetleri iptal ettirmelidir

Ancak bu durumda yani sözleşmeye aykırı davranmakta ısrar eden firmayı Bakanlığa ya da taşra teşkilatına (Bursa Ticaret İl Müdürlüğü) başvurarak cezai müeyyide uygulanmasını istemeli, yasaya aykırı hareketin cezalandırılasını sağlamalıdır.