ABD ve Avrupa Birliği ülkeleri, aşı çalışmaları henüz tamamlanmadan yüzlerce milyon dozluk siparişle tedarikte öncelik kazandı. Türkiye'de de çeşitli aşı çalışmaları yapılıyor ancak yurt dışından tedarik için henüz açıklanmış bir ön anlaşma yok. Corona virüse karşı henüz onaylanmış ve piyasaya çıkmış bir aşı yok ancak gelişmiş ülkeler şimdiden yüz milyonlarca dozluk aşı anlaşmaları yapıyor. Reuters’ta yer alan habere göre; İngiltere, Fransız Sanofi ve GlaxoSmithKline tarafından geliştirilecek olası bir COVID-19 aşısı için 60 milyon dozluk bir tedarik anlaşması yaptı. Bu, İngiltere’nin bu konuda dördüncü anlaşması. Henüz hastalığın tedavisi ya da önlenmesi için onaylanan herhangi bir aşı mevcut değil. COVID-19, dünya genelinde 659 binden fazla insanın ölümüne ve ekonomik hasara sebep oldu. Anlaşmanın mali koşulları açıklanmadı. İlk kez Nisan ayında bir araya gelen Sanofi ve GSK, klinik verilerin pozitif olması durumunda aşı için düzenleyici onayın 2021’in ilk yarısında alınabileceğini belirten bir açıklamada bulundu. AMAÇ ERKEN ERİŞİMİ GÜVENCE ALTINA ALMAK İngiltere, aşı tedarik anlaşmalarında erken harekete geçti ve bakanlar çeşitli adaylardan malzeme temin etmenin önemini vurguladılar. İngiltere Ekonomi Bakanı Alok Sharma, “Gerçek şu ki hiçbir garanti yok” dedi ve ekledi, “Bu sırada işe yarayan bir aşı bulma şansımızı artırmak adına, GSK ve Sanofi gibi gelecek vaat eden çeşitli aşı adaylarına erken erişimi güvence altına almamız önemli.” İngiltere geçtiğimiz hafta deneysel BioNTech / Pfizer aşısı için 30 milyon dozluk ve Valneva aşısı için prensipte 60 milyon dozluk bir anlaşma yaptı. Bu anlaşmalar, bir önceki hafta AstraZeneca arafından Oxford Üniversitesi ile birlikte geliştirilen aşının İngiltere adına 100 milyonluk üretimi için yapılan anlaşmayı takiben geldi. Henüz COVID-19’a karşı işe yarayan herhangi bir aşı geliştirilmemişken, İngiltere’nin şu anda potansiyel olarak 250 milyon doz aşısı var. ABD’DEN ÜST ÜSTE ANLAŞMALAR ABD hükumeti, Amerikan ilaç şirketi Pfizer ile Türk bilim insanı Prof. Dr. Uğur Şahin’in kurucu ortağı olduğu Alman biyoteknoloji firması BioNTech’in yeni tip koronavirüse (Kovid-19) karşı geliştirmekte olduğu potansiyel aşıdan 100 milyon doz tedarik edilmesi için 1,95 milyar dolar ödeyecek. Anlaşmanın aynı zamanda ABD hükümetinin ilave 500 milyon doz aşı almasına imkan sağladığı aktarıldı. İngiltere’nin anlaşma yaptığı Fransız Sanofi, nisan ayında ABD ile bir ön anlaşma yaparak corona virüsü aşısının geliştirildikten sonra ilk olarak ABD’ye tedarik edilmesi için ön anlaşma yapmıştı. Şirketin İngiliz yetkilisi Paul Hudson, Bloomberg kanalına verdiği demeçte, “ABD hükümeti riskleri paylaşma konusunda yatırım yaptığı için ön siparişte de en büyük hakka sahip” ifadesini kullanmıştı. ABD ayrıca, ABD’li ilaç firmaları Moderna ve Johnson&Johnson’ın yanı sıra İngiliz AstraZeneca ile de aşı tedariki için anlaşmalar imzaladı. AB ÜLKELERİ DE SİPARİŞ VERDİ Almanya, Fransa, İtalya ve Hollanda da, İngiliz Astra Zeneca ile Oxford Üniversitesi’nin birlikte geliştirdiği potansiyel aşıdan tedarik için anlaşma imzaladı. 400 milyon dozluk tedarik için yapılan anlaşmayla Avrupa Birliği (AB) üyesi tüm ülkelerin vatandaşlarına aşı yapılmasını güvence altına almak istendiği açıklandı. Dünyada corona virüsüne yakalanan kişi sayısı 16 milyon 756 bini, ölü sayısı 660 bini aştı. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre, Covid-19’a karşı 10’u aşkın ülkede 166 aşı çalışması yapılıyor. Bunların 20’yi aşkını klinik araştırma aşamasını geçti ve insanlar üzerinde deneniyor. İngiltere’de Oxford Üniversitesi ve AstraZeneca ortaklığıyla geliştirilen aşı çalışmalarında umut verici sonuçlar alındığı geçen hafta basına yansımıştı. TÜRKİYE’DE DE AŞI ÇALIŞMALARI SÜRÜYOR Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, Türkiye’de devam eden aşı geliştirme çalışmalarına ilişkin “Aşıyla ilgili hayvan çalışmaları devam ediyor. Sürecin başarıyla seyrettiğini söyleyebilirim. Aşıyla ilgili Eylül-Ekim ayında klinik çalışmalara Sağlık Bakanlığı ile geçebileceğimizi düşünüyorum. O dönem 3-4 ay kadar klinik çalışmanın sürebileceği dönem olacak. O döneme geçildiğinde detaylı açıklamaları yapmış oluruz” demişti. Türkiye’nin diğer ülkelerde geliştirilmekte olan potansiyel aşıların tedariki için henüz bir anlaşma yaptığını duyurmadı. DSÖ tarafından yapılan açıklamaya göre Türkiye'de aşı çalışması yürüten kurumlar şu şekilde: “Ankara Üniversitesi, Ege Üniversitesi, Selçuk Üniversitesi (iki çalışma), Acıbadem Üniversitesi, Boğaziçi Üniversitesi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir Biyotıp ve Genom Merkezi.” Sağlık Bakanlığı Corona Virüsü Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Ateş Kara, dünyadaki aşı çalışmalarının olumlu yürüdüğünü, ilk doz uygulamalarının Kasım ayı gibi başlayabileceğini söylemişti. Kara aşının Nisan 2021 gibi Türkiye’ye gelmesini beklediğini belirtiyor.