Teklifin bu haliyle yasalaşması halinde devlete ait olan, özelleştirme sürecindeki ve özelleşen termik santraller, 31 Aralık 2021 tarihine kadar, çevre mevzuatlarına tabi olmayacak, mevzuatın getirdiği ‘bacalarına filtre takmak’ gibi yeni çevresel yatırımlar yapmak gibi zorunluluklardan muaf tutulacak.
AK Parti Adana Milletvekili Tamer Dağlı, Gaziantep Milletvekili Mehmet Sait Kirazoğlu, İstanbul Milletvekili Nevzat Şatıroğlu, Balıkesir Milletvekili Adil Çelik, Bursa Milletvekili Refik Özen ve Bingöl Milletvekili Feyzi Berdibek’in imzalarıyla hazırlanan Maden Kanunu ile Bazı Kanunlarda ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde (KHK) değişiklik öngören kanun teklifi, Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonunda kabul edildi. Teklifle, EÜAŞ, ihtiyaç duyulması halinde kamu kaynaklarının etkin ve verimli kullanılması amacıyla elektrik üretim tesisleri kurması, işletmesi ve ticaretinin yaptırılması konusunda görevlendirilen veya üretim tesisi işletme hakkı devredilen şirketlerin sahasından kömür alımı yapabilecek.
Teklifin, 44.maddesi ise Elbistan ve Afşin bölgesini yakından ilgilendiriyor. Yıllardır Afşin-Elbistan A Termik Santrali’nin çevreye yaydığı kirlilikle boğuşan, tarım arazileri büyük ölçüde zarar gören ve kanser vakalarında ciddi artış yaşanan bölgede hayal kırıklığı yaratan maddeye göre, termik santrallere çevre yatırımları için tanınan süre 2021 yılı sonuna kadar uzatılıyor. Söz konusu teklifin bu haliyle yasalaşması durumunda, Çelikler Holding’e devredilen ve 1 ünitesinde elektrik üretimine başlanan Afşin-Elbistan A Termik Santrali ile Afşin-Elbistan B Termik Santrali’nin çevreyi kirletme zırhı sayesinde 1 yıl ek süre verilerek çevre mevzuatından muaf tutulmasının önü açılacak. Çevreyi kirlettiği gerekçesiyle bölge halkının sert tepkisine neden olan ve ilgili kurumlar tarafından idari para cezası verilen ancak uzun süredir çalışmayan Afşin-Elbistan A Termik Santrali’nde kazanlar Çelikler Holding’e devredilmesinin ardından yeniden ateşlenmiş ve bacalardan atmosfere yayılan kül ve gazlar nedeniyle santralin hemen yanı başında bulunan Çoğulhan ve Alemdar Mahalleleri’nde kar bile renk değiştirerek siyaha bürünmüştü.
Termik santrallerin, kül yağdırmaya devam etse de faaliyetlerini durdurma ya da idari para cezası ödemek zorunda kalmama zırhı tanınmasını 2021 yılı sonuna kadar öteleyen kanun teklifinde; elektrik arz güvenliği için büyük önem taşıyan termik santrallerin çevreyle ilgili önemli yatırım dönemlerinde devre dışı kalmasının, enerji üretim dengesini bozabileceği gerekçesine sığınıldı.
Elektrik Üretim Anonim Şirketi (EÜAŞ) veya bağlı ortaklık, iştirak, işletme ve işletme birimleri ile varlıkları ve özelleşen santrallerin kurulu gücü Türkiye’nin toplam elektrik üretimi kurulu gücü içerisinde yedide bir gibi önemli bir yer tutmaktadır.
Kanun teklifinde şu ifadelere yer verildi:
“EÜAŞ veya bağlı ortaklık, iştirak, işletme ve işletme birimleri ile varlıklarına ve 4046 sayılı Kanun kapsamında oluşturulacak kamu üretim şirketlerine ve kamu üretim şirketlerine ait üretim tesislerine, bunlardan bu maddede yapılan değişikliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce özelleştirilmiş olanlarla, yürürlük tarihinden sonra özelleştirilecek olanlar için de geçerli olmak üzere, çevre mevzuatına uyumuna yönelik yatırımların gerçekleştirilmesi ve çevre mevzuatı açısından gerekli izinlerin tamamlanması amacıyla 31/12/2019 tarihine kadar süre tanınmışsa da; söz konusu santrallerin çevre mevzuatına uyumuna yönelik olarak yapacakları yatırımlar esnasında üretime ara verme zarureti ortaya çıkmaktadır. Bu durum santrallerin geçmiş yıllara göre üretim miktarının azalmasına yol açacak olup; elektrik arz güvenliği için büyük önem taşıyan termik santrallerin önemli yatırım dönemlerinde devre dışı kalması nedeni ile enerji üretim dengesi direkt bozulabilecek ve bölgesel ve ulusal enterkonnekte sisteminin inkıtalara uğramasına sebep olabilecektir.
İlgili santrallerin emisyon sınır değerlerini sağlayabilmeleri için yapacakları çevresel yatırımların 1/6/2019 tarihi itibarıyla yapım sözleşmesini imzalamış olanlar ile atık döküm sahalarına ilişkin iş termin planı komisyonca onaylanan işletmelerin 31/12/2021 yılına kadar tamamlaması sureti ile yapılacak yatırımlar nedeni ile ortaya çıkacak üretim kesintilerinin mevcut enerji ihtiyacının büyüklüğü dikkate alınarak yıllara sari yayılarak dengelenmesinin uygun olacağı değerlendirildiğinden maddede belirtilen şartları sağlayan santraller yönünden ilgili maddede belirtilen sürenin uzatılması amaçlanmaktadır.”
Anayasa Mahkemesi, iptal istemini reddetmişti
Anayasa Mahkemesi, özelleştirilen ve özelleştirme sürecinde bulunan bütün termik santrallere, 2020 yılına kadar çevre mevzuatından muaf tutulması hakkı tanıyan kanun maddesinin iptali istemiyle yapılan başvuruyu, 2018 yılı başında reddetmişti.
