2020 yılının başından itibaren dünyayı etkisi altına alan corona virüsü, diğer sektörleri olduğu gibi otomotiv sektörünü de direkt olarak etkiledi. Üretimlere verilen aralar, lokasyon fark etmeksizin donimo etkisiyle tüm ülkeleri sektör bazında problemlere sebep oldu. Pandeminin en şiddetli geçtiği dönemler olan ilkbahar ve yazın ilk aylarından sonra üretimler tekrar başladı. Her ne kadar çarklar dönmeye başlasa da corona virüsü öncesi döneme dönüş bir anda olmadı ve olmayacak… Yeni modeller, var olan modellerin siparişleri derken dünyanın en büyük otomotiv pazarlarında bile ortaya çıkan araç bulunurluğu sorunu, Türkiye’yi de etkiledi. Yeni otomobillerin arzında oluşan sorun tüketiciyi 2. el otomobil alternatifine yönlendirdi. Var olan talebin üzerine bir de bu eklenince pazardaki fiyatlar tabir-i caizse uçtu. Tabiî ki fiyat artışlarının tek sebebi bu değil. 2. el otomobil pazarına etki eden bir diğer durum uzun süredir fiyatlarda bir artışın yaşanmamasıydı. Yeni otomobillerin fiyatları döviz kurları ve vergilerle yükselirken, 2. el fiyatları bir süredir sakin bir seyir hâlinde onları izliyordu. Son olarak fiyatlara bir de Türkiye’de yaşanan döviz atakları etki edince bugün neredeyse bir yıl içinde yüzde 20’nin üzerinde artan fiyatlarla karşı karşıya kaldık. 2. el otomobil pazarındaki bu hareketliliği, sektörün farklı alanlarındaki görevlerde olan yöneticilere sorma fırsatı buldum. Bu yöneticilerin kimi pazaryeri olarak hizmet veren, 2. el otomobil satışını kolaylaştıran web sitesi yöneticisiyken, kimi bu alanı inceleyen ve istatistikleri derleyen data firması yöneticisi oldu. Bir de bu ekibe 2. el otomobil satışı yapan kurumsal bir firmanın yöneticisinin de fikirlerini dahil ederek pazarın durumuna 3 farklı boyuttan bakma fırsatı buldum. İLAN ARTIŞI YÜZDE 27! Sahibinden internet sitesi Pazarlamadan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Nazım Erdoğan, “Tüm otomotiv ilanlarını dikkate aldığımızda, 2020 yılı aylık ortalama ilan sayısının Ağustos ayı itibarıyla Ocak ayına göre yüzde 27 oranında arttığını görüyoruz.” dedi. Ayrıca Erdoğan fiyat artışına etki eden en önemli hususlarla alakalı, sıfır araç fiyatlarındaki artışı ve filoların ikinci el pazarına eskiye oranla daha az araç sunması olarak belirtti. PAZARDAKİ HAREKETLİLİK YIL SONUNA KADAR SÜRER Nazım Erdoğan 2020 yılı 2. el otomobil pazarı beklentileriyle alakalı ise, “Corona virüsü sebebiyle tüketiciler otomobil satın almaya yöneldi. Haziran ayında yaşanan normalleşme sürecinde bankaların düşük faizli krediler sunması ve pandemi döneminde ertelenen talebin de devreye girmesiyle otomotiv pazarında büyük bir hareketlenme yaşandı. TÜİK'in açıklanan son raporunda ise ikinci el otomobil satışlarının, Ocak – Temmuz döneminde, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 24,5 arttığını görüyoruz. Pazarda yaşanan bu hareketlenmenin yılın kalan aylarında sürmesi muhtemel, yine de pazarın çok değişkenli bir yapı olduğunu unutmamak gerekiyor.” dedi. Erdoğan’a yönelttiğim son soru ise gelecek yılın pazarıyla alakalı oldu. Erdoğan, “Yaşadığımız tablo ve uzmanların görüşü, salgının olası etkilerinin gelecek yıl da devam edeceğini gösteriyor. Bu durum karşısında otomotiv sektörünün, bu yıla benzer şekilde bir refleksle hareket etmesi ve birçok üreticinin izolasyon tedbirleri kapsamında fabrikalarında düşük kapasiteyle çalışması muhtemel görünüyor. Dolayısıyla sıfır araç arzında yine bu yıla benzer sıkıntılar yaşanması muhtemel. Piyasada sıfır araç bulunamaması ve pandemi nedeniyle insanların özel araç alma isteğinin devam etmesi nedeniyle ikinci el araçlara olan ilginin devam edeceğini düşünüyoruz.” dedi. ÖTV DEĞİŞİMİNDEN HEMEN SONRA ARTIŞ YÜZDE 7.7 Indicata Satış Direktörü Aslı Göker ile her ay hazırladıkları “İkinci El Online Sektör Raporu” üzerinden konuşma fırsatı buldum. Göker, ÖTV’deki değişimden 20 gün sonra fiyatların ortalama olarak yüzde 7.7 arttığını açıkladı! Göker, “Yılın ilk 8 ayında yeni araç pazarındaki talebin karşılanamaması ve tüketicinin 2. el pazarına yönelmesi, araç maliyetlerindeki artışlar, pandemi döneminde 2. el araçlarda da talebi karşılayacak arzın olmayışı ile fiyatlarda bir artış gerçekleşti. Indicata Türkiye olarak, tüm online 2. el pazarında 2. el ticareti ile uğraşan kurumların 500.000 adet satılık araç ilanlarını her gün analiz eden bir firmayız. 2. el fiyatlarının yılbaşından bu yana yüzde 44 arttığını görüyoruz. Sadece ÖTV sonrası ilk 20 günde fiyatlarda yüzde 7,7 artış gerçekleşti. En yüksek artışın C-HB ve C-SUV segment araçlarda gerçekleştiği görülüyor.” dedi. 2. EL PAZARI 8 MİLYON ADEDİN ÜZERİNE ÇIKAR! Aslı hanım yeni otomobil pazarı ve kullanılmış otomobil pazarının bu yılki sonucuyla alakalı olarak ise, “Yıl sonunda yeni araç bulunurluğunda yaşanacak bir nebze rahatlama ile 2.el fiyatlarında artış da biraz yavaşlama olabilir ama fiyatların yine de yeni araç fiyatlarına paralel, artışına devam edeceğini düşünüyoruz. Tüm bu fiyat artışlarına rağmen yeni araç pazarının 700.000 adet seviyesinde, hatta üzerinde, 2.el pazarının ise 8.000.000 adedin biraz üzerinde gerçekleşeceğini tahmin ediyoruz.” açıklamasında bulundu. 2021 yılı pazarıyla alakalı beklentilerini sorduğumda ise Aslı hanım gelecek yılın bu yıldan daha hareketli olacağını belirtti. Bunun da temelinde pandemi sürecinde ötelenen talebin, yeterli arzla desteklenmemesi sonucu hâlâ araç ihtiyacının var olması diye nitelendirdi. Kurumsal olarak kullanılmış otomobil satışı yapan 2Plan firmasının İcra Kurulu Başkanı Orhan Ülgür’a da aynı soruları yönelttiğimde Ülgür, 2. el piyasasının değerlendirilmesi yapılırken 2018 yılına gidip bugüne oradan gelinmeli gerektiğini söyleyerek başladı. “2018 yılındaki dövizde meydana gelen dalgalanmalara bağlı olarak ekonomide daralma yaşanmış ve piyasada durgunluk meydana gelmişti. Ancak 2018 Eylül ayının sonlarında uygulamaya konulan ÖTV indirimi, sıfır otomobil satışlarının patlama yapmasına neden olmuştu.” dedi. YILBAŞINDAN BU YANA YÜZDE 50-60 ORANINDA FİYATLAR ARTTI Avantajlı fiyatların sunulduğu dönemde filo şirketlerinin araçlarını yenilemesi ve ellerindeki araçlarını 2. el piyasasına sunması sonucunda fiyatlar ya sabit kalmıştı ya da bazı modellerde gerilemişti. Ülgür, “2019 yılı Haziran ayında ÖTV indiriminin bitmesiyle her şey normale dönmeye başladı ve yerinde sayan ikinci el araç fiyatları yukarı yönlü hareketlenmeye başladı. Bu süreç 2020 yılının Mart ayına kadar sürdü ve devamında pandemi koşulları ortaya çıktı. Sıfır araçta yaşanan arz sıkıntısı ve piyasayı desteklemek üzere sunulan düşük faizli kredi koşulları ise ikinci el araç pazarında talebin patlamasına ve fiyatların daha da yükselmesine neden oldu.” açıklamasını yaptı. Ülgür fiyatların ne kadar arttığı konusunda ise, “2020 Ocak ayı ile bugüne kadarki süreçte fiyatların son ÖTV güncellemesi ile de birlikte ortalama yüzde 50-60 oranında arttığını söyleyebiliriz.” dedi. KUR HAREKETLİLİĞİ FİYATLARIN ARTMASINA NEDEN OLUYOR! Yenilenen ÖTV oranlarıyla alakalı soruya ise Ülgür, “ÖTV matrahlarında yapılan düzenlemeyle birlikte hem sıfır hem de ikinci el pazarında kısa süreceğini düşündüğümüz bir yavaşlama olmasını bekliyorduk. Ancak yeni düzenlemenin yanında özellikle son bir aydır kurlarda yaşanan yükselmeler sıfır fiyatlarının ve ikinci el fiyatlarının artmasına neden oluyor ve stabil bir hale gelmesini engelliyor. Markalar öncelikle yüzde 50 ÖTV diliminde tutabilecekleri araçların fiyatlamalarına konsantre oldular. Muhtemelen önümüzdeki aylarda bu ÖTV diliminde tutabilecekleri uygun fiyatlı donanım paketleri ile araç getirebilirler.” dedi. ÖTV’deki artışın direkt olarak premium ve lüks segmente etkisinin fazla olacağını düşünürsek Ülgür, bu tarz araçların satışlarında ciddi daralma olacağını beklediklerini söyleyerek, “Ancak yeni düzenleme ile birlikte, üst matraha giren lüks ve premium modellerin sıfır olarak satışında ciddi daralma olmasını bekliyoruz. Her ne kadar pazarda çok küçük bir paya sahip olsalar da, dikkat çekici bir gerileme kaçınılmaz görünüyor. Tüketici, hali hazırda kullanmış olduğu aracın segmentinin altında bir aracı tercih etmek istemeyecektir. Bu yüzden tüketiciler sıfır araç yerine nispeten daha düşük fiyatlı ama yüksek donanımlı, model yılı olarak da sıfırına daha yakın yaşlarda ikinci el araçlara yönelecektir.” dedi.