İnternet üzerinden satışlarda tüketici hakları (Web Sitelerinin Sorumlulukları)
Günümüzde internet üzerinden satışlar yaygın bir şekilde kullanılmaktadır ve gün geçtikçe bu yolla tüketiciye ulaşmak isteyen firma sayıları gün geçtikçe artmaktadır. Yakın bir gelecekte tüketicilerin neredeyse ihtiyaçlarını büyük oranda bu ortamlardan sağlayacağı öngörülmektedir. Dolayısıyla internet üzerinden satışlarda tüketicinin korunması gereği de açıkça ortaya çıkmaktadır. Biz de bu köşede tüketicileri korumak adına gelen şikâyetler üzerinden internet ortamında yapılan satışlarda tüketici haklarına ve satıcıların sorumluluklarına yer vermeye devam edeceğiz.
Hakem heyetlerine ulaşan bir tüketicinin şikâyeti
Isparta’da ikamet eden İrfan N… adındaki tüketicimiz;
“www.n11.com sitesi üzerinden cep telefonu aldığını, arıza yapan telefondan memnun kalmadığını, site ile irtibat kurduğunda görevlilerince ‘site olarak sorumlu olmadıklarını’ ifade edildiğini, sorunun çözümü için ilgili marka ile irtibata geçilmesi gerektiğinin söylendiğini” ifade etmektedir. Yine tüketicinin ifadesine göre işlemi www.n11.com sitesi ile yapmış, telefon bedelini de bu site tahsil etmiştir.
Konu farklı yönlere çekilmeye müsait gibi görünse de aslında yasanın temel kavramlarına baktığımızda kendisini yer sağlayıcı olarak tanımlayan firmanın sorumlu olup olmadığını ya da ne kadar sorumlu olduğunu çok rahat çözebiliyoruz.
Bu tür firmaların savlarını kabul eden ve tüketici taleplerini usul yönünden reddeden mahkemelerin var olduğunu, ayrıca yasaya aykırı davranan bu tür firmalara uygulanan idari yaptırımların iptal edildiğini tüketici sorunlarını yakinen takip edenler olarak, biliyoruz. Bu kararlara bakarsanız bu firmaların herhangi bir şeyden sorumlu tutmanız mümkün görünmüyor.
Baktığımızda, bu firmaların savı genellikle şu temel üzerine inşa edilmiştir:
Yer sağlayıcı belgesi ile sektörde faaliyet gösterildiği, müşteriler ile üye işyerleri arasında aracı gibi alışverişin gerçekleştirilmesinin sağlandığı, sunulan ortam üzerinden yapılan alışveriş sonucunda alışverişe konu ürünü satıcı ile müşterisi arasında mesafeli satış sözleşmesini akdederek alışverişe konu ürünün satıcı tarafında müşteriye gönderildiği ve ürün bedelinden komisyon kesilerek satıcıya ödendiği, hiçbir şekilde alışverişin tarafı olunmadığı şeklindedir. Firmalar bu iddialarını, aldıkları birkaç mahkeme kararı ile süsleyerek özellikle hakem heyetleri üzerinde baskı kurmaya çalışmaktadırlar.
Peki, bu siteler tüketiciye karşı sorumlu tutulabilir mi?
Tüketici yasasında satıcı ve sağlayıcıların sorumluluklarına çok açık olarak yer verildiğini biliyoruz. O halde öncelikle bu sitelerin yasadaki tanımlara göre satıcı/sağlayıcı sayılıp sayılmadığına bakmak gerekir, bu siteler/firmalar eğer satıcı/sağlayıcı olarak kabul ediliyor iseler bu takdirde sorumluluklarını belirlemek daha kolay olacaktır.
6502 sayılı kanunun Tanımlar başlıklı 3 maddesinin (i) fıkrasında Satıcı;“… ticari ve ya mesleki amaçlarla tüketiciye mal sunan ya da mal sunanın adına ya da hesabına hareket eden gerçek veya tüzel kişiyi,” olarak tanımlanmıştır. Olayımızda firma tüketici ile mal sahibi/üretici/ithalatçı firma ile buluşturmakla kalmayıp ayrıca sözleşme kurarak ücreti de tahsil etmektedir. Dolayısıyla firmamız yoruma ihtiyaç duymayacak bir şekilde satıcıdır ve yasada satıcıya yüklenen yükümlülükleri yerine getirmek zorundadır.
Yasamızın “Tüketicinin seçimlik hakları” başlıklı 11 maddesinde ayıplı mal satın almış bulunan tüketicilerin seçimlik haklara sahip olduğu hüküm altına alınmış ve “Satıcı, tüketicinin tercih ettiği bu talebi yerine getirmekle yükümlüdür” açık hükmü ile de bu hakların satıcı tarafından yerine getirileceğine açıkça yer verilmiştir.
O halde özetle eğer internet sitesi satıcılarla tüketici arasında ilişki kurulmasını teminen ortam yaratmakla yetinmeyip başkaları adına tüketiciye ulaşıyor ve satılanın bedelini tüketiciden tahsil ediyorsa yasadaki tanıma göre satıcıdır ve tüketiciye karşı birinci dereceden sorumludur. Tüketiciler yasadan kaynaklı tüm haklarını site işleticisi bu firmalardan isteyebilirler.
Web sitesi satıcılarla tüketicileri sadece bir araya getiriyor ancak aralarındaki ilişkiye hiç müdahale etmiyorsa sorumluluğu nedir?
Bir Web Sitesi satıcılarla tüketicilerin sadece bir araya gelmesini sağlıyorsa ve ancak aralarındaki ilişkiye hiç müdahale etmiyorsa bu tür siteleri satıcı olarak değerlendirmek mümkün değil elbette. Çünkü yasamızın 3 maddesine göre bir kişinin satıcı olarak kabul edilebilmesi için ya tüketiciye doğrudan mal sunması ya da mal sunanın adına/hesabına hareket etmesi gerekiyor.
Ancak bu tür siteler satıcı sayılmamakla birlikte tüketiciye karşı bazı yükümlülükleri de yok değil. Yasamızın 48/5 maddesine göre mesafeli satışlarda sözleşme kurulmasına aracılık eden firmalar; satıcı veya sağlayıcı ile yapılan işlemlere ilişkin kayıtları tutmak ve istenilmesi hâlinde bu bilgileri ilgili kurum, kuruluş ve tüketicilere vermekle yükümlüdürler.
Maraş Pusula Haber - www.maraspusula.com / Yazar, Nesih Tanrıverdi
